"Έφυγε" ο καλός μας άνθρωπος

Ο Θανάσης Βέγγος ο αγαπημένος ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου δεν είναι πια κοντά μας. Ο μεγάλος ηθοποιός είχε συμμετάσχει σε 126 ταινίες, στις 52 είχε πρωταγωνιστικούς ρόλους, ενώ είχε σκηνοθετήσει (πρωταγωνιστώντας ταυτόχρονα) ακόμη επτά ταινίες.

Γεννήθηκε στον Πειραιά, στο Νέο Φάληρο, στις 29 Μαΐου του 1927 από το Βασίλη και την Ευδοκία Βέγγου και ήταν μοναχοπαίδι. Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού, και ήρωας της αντίστασης. Μετά τον πόλεμο, σε εκείνη την ταραγμένη για την χώρα περίοδο, ο πατέρας του εκδιώχθηκε από τη δουλειά του, εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων.

Η απόλυση του πατέρα του, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στην οικογένεια του Θανάση, και τον ανάγκασε να ριχτεί στον αγώνα για το μεροκάματο. Σημαντικότερη απασχόληση που είχε εκείνη την περίοδο ήταν η επεξεργασία δερμάτων. Την περίοδο 1948-1950 εξορίστηκε στη Μακρόνησο, όπου και γνώρισε τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο. Η γνωριμία του αυτή ήταν καταλυτική, καθώς τον οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο το 1954 στην ταινία Μαγική Πόλις. Η επόμενη πενταετία τον βρήκε να υποδύεται μικρούς ρόλους, ενώ παράλληλα εργαζόταν σαν φροντιστής στα πλατό.

Αυτή την περίοδο ο Θανάσης Βέγγος εμφανίστηκε σε μερικές από τις πιο ιστορικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως, «Ο δράκος», «Διακοπές στην Αίγινα», «Μανταλένα», «Συννεφιασμένη Κυριακή», «Ο Ηλίας του 16ου», «Ποτέ την Κυριακή».Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος ήρθε το 1959 μαζί με το Νίκο Σταυρίδη στην ταινία «Οι δοσατζήδες». Εκείνη την περίοδο ήταν που κατάφερε να πάρει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού όχι όμως από κάποια δραματική Σχολή αλλά μέσω εξετάσεων σε ειδική επιτροπή ως εξαιρετικό ταλέντο.

Έτσι ο Θανάσης Βέγγος ανέβηκε το σανίδι με πρώτη του θεατρική παράσταση την επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς πλουτς», δίπλα στους Νίκο Ρίζο και Γιάννη Γκιωνάκη.Τα χρόνια που ακολούθησαν την πρώτη του θεατρική εμφάνιση, κινηματογραφικά συνεργάστηκε κυρίως με τον σκηνοθέτη Πάνο Γλυκοφρύδη, αναπτύσσοντας τον χαρακτήρα του νευρικού, αεικίνητου τύπου, ένα χαρακτήρα που τον καθιέρωσε και άρχισε να τον κάνει δημοφιλή. Οι ταινίες όπως «Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ», «Μην είδατε τον Παναή», «Ζήτω η τρέλα», «Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης» τον καθιερώνουν στη συνείδηση του κοινού.Το 1964, αναζητώντας την καλλιτεχνική του ελευθερία, ίδρυσε τη δική του εταιρία παραγωγής ΘΒ - Ταινίες Γέλιου. Την περίοδο 1965-1969, συνεργαζόμενος με τον Πάνο Γλυκοφρύδη και τον Ερρίκο Θαλασσινό, αλλά και σκηνοθετώντας ο ίδιος κάποιες φορές, γύρισε τις καλύτερες κατά γενική ομολογία ταινίες του, όπως τις «Φανερός πράκτωρ 000», «Τρελός, παλαβός και Βέγγος», «Ποιος Θανάσης;», ταινίες που τις χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό χιούμορ, ο αυτοσχεδιασμός και η πηγαία ερμηνεία. Παρά την εμπορική και καλλιτεχνική τους επιτυχία, οι ταινίες αυτές οδήγησαν την εταιρία του Βέγγου σε κλείσιμο και τον ίδιο σε οικονομική καταστροφή. Μια καταστροφή που του πήρε αρκετά χρόνια να ξεπεράσει.

Η κινηματογραφική του πορεία συνεχίζεται με την συνεργασία με τον σκηνοθέτη Ντίνο Κατσουρίδη. Η δημοτικότητά του παραμένει σταθερή και ο Βέγγος γνωρίζει την αποθέωσή από τον κόσμο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1971, όπου η ταινία «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;» αποσπά τα βραβεία κριτικών και κοινού. Άλλη σημαντική ταινία αυτής της περιόδου είναι «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας» του 1976.

Η θεματολογία των ταινιών του μετατοπίζεται προς την κοινωνική κριτική, ενώ το 1983 σταματά για λίγα χρόνια να κάνει κινηματογράφο. Τη δεκαετία του '80 ασχολείται με το γύρισμα έξι βιντεοταινιών και της τηλεοπτικής σειράς Βεγγαλικά που, μετά από προσπάθειες πολλών ετών, προβλήθηκε τελικά στην τηλεόραση το 1988. Το 1990 εμφανίστηκε στη σειρά του ΑΝΤ1 «Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης».Η επιστροφή του στον κινηματογράφο γίνεται με την ταινία «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου» του Παντελή Βούλγαρη. Η ερμηνεία του έχει πια διαφοροποιηθεί, είναι χαμηλών τόνων αλλά μεγάλης εκφραστικότητας, με κορυφαία στιγμή το ρόλο του στην ταινία «Όλα είναι δρόμος» του 1998. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε επίσης στην Επίδαυρο, το 1997 στο ρόλο του Δικαιόπολι στους «Αχαρνής» και το 2001 στην Ειρήνη του Αριστοφάνη με μεγάλη επιτυχία. Το 2002, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση, ο Θανάσης Βέγγος κράτησε έναν από τους βασικούς ρόλους στην τηλεοπτική σειρά «Περί ανέμων και υδάτων».Ο Θανάσης Βέγγος δημιούργησε τον τύπο του λαϊκού ανθρώπου, του πολυτεχνίτη και ερημοσπίτη, του καλοκάγαθου και πρόθυμου, του ονειροπόλου και προδομένου, του αιώνιου θύματος με την απεριόριστη αισιοδοξία.Έγινε το παιδί για όλες τις δουλειές και «έφτιαξε» μια μοναδική λαϊκή κινηματογραφική περσόνα αναγνωρίσιμη από όλους. Ο Βέγγος, κάλυψε το κενό που υπήρχε για καλλιτεχνική απεικόνιση του σύγχρονου Έλληνα. Δημιούργησε μια αεικίνητη φιγούρα, έναν έλληνα Σαρλό. Κατάφερε να γίνει ο υπερρεαλιστικός ήρωας που όλοι θα θέλαμε να είμαστε φέρνοντας στον κόσμο τα πάνω κάτω.Στο θέατρο ο Θανάσης Βέγγος υποδύθηκε πολλούς και διάφορους ρόλους, ενώ συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού καλλιτεχνικού στερεώματος.

Βραβεία

Το 2002 ο Δήμος Κορυδαλλού τίμησε τον καταξιωμένο ηθοποιό δίνοντας το όνομά του στο 1.900 θέσεων, δημοτικό αμφιθέατρο της περιοχής.

Τον Οκτώβριο του 2008 ο Δήμος Πειραιά μετονομάζει, ύστερα από απόφαση του Δ.Σ., την πλατεία Ευαγγελισμού στο Νέο Φάληρο, γενέτειρα του ηθοποιού, σε πλατεία Θανάση Βέγγου.